Na ishte një herë një mbret dhe një mbretreshë, ata e donin shum njëri tjetrin. Por ishin të zemëruar sepse nuk kishin fëmijë.
Një ditë të bukur dimri mbretresha ishte ulur pran dritares së hapur dhe qepte, kur papritur qe therur në gjilpër dhe tri pika gjaku ranë në dëborë. Mbretresha ofshau:
- O sikur të lindja një vashë të bardhë si dëborë, me buzë të kuqe sikur gjaku e flokë të zeza sikur korbi.
Disa muaj më vonë ajo lindi një vajzë. Vasha ishte e bardhë sikur dëborë, buzët i kishte kuq si gjaku dhe flokët e zeza si korbi. Mbretresha u gëzua shum për lindjen e vajzës dhe e bardhë si ajo ishte e quajtën Borbardha. Mirpo pas pak kohe mbretresha u sëmuar dhe vdiq. Borbardha kishte nevojë për një nënë kështu që mbreti u martua. Mirpo mbretresha e re kishte vetëm një gjë për vehte: Të jetë më e bukura në botë.
Ajo kishte një pasqyre magjike, të cilën ajo shpesh pyeste:
- Pasqyre, pasqyre në murë që je, kushë është më e bukura mbi këtë dhe?
- Ti mbretresh, ti je më e bukura mbi këtë dhe! Iu përgjigjej pasqyrja magjike.
Kështu pasqyrja u përgjigjte mbretreshës sa herë që ajo bënte pyetje.
Mirpo një ditë plotsisht pasqyra u përgjegj:
- Ti mbretreshë je më e bukura mirpo Borbardha është njëmijë herë më e bukur!
Kur dëgjoi kët mbretresha u hidhërua shum dhe urdhëroi një gjyetarë që të merë Borbardhën në pyell që ta mbytë dhe i tha atijë:
- Dua të më biesh zemrën e saj, të më vërtetosh se ke zbatua urdhërin.
Gjuetari e mori Borbardhën në pyllë dhe kur dashi ta mbysë ajo iu lut që tia fali jetën. Gjuetarit iu dhimb Borbardha kështu që ai e lëshoi ate dhe në vendë të saj vrau një dren dhe mori zemrën e tijë që të i tregojë mretreshës.
Borbardha mori rrugën thell në pyell, pasi i premtoi gjuetarit që mos të kthehet kur më në kështjellën mbretrore.
Ajo vrapoi deri sa u lodh, kur pa një kasollë të vogël, mbrenda të gjitha gjërat ishin shum të vogla.
Tryeza ishte shtruar;
Ajo numroi shtat pjata dhe shtat gota. Borbardha mori nga një kafshat ushqim nga ç´do pjatë dhe një gërqamë lëngu nga ç´do gotë dhe pastaj ra në shtratin më të madh nga shtata shtret që ishin aty.
Pronarë të kasollës ishin shtat shkurtabiqa. Ata u kthyen në shtëpi pasi kishin përfunduar punën, mirpo kur hyrën në shtëpi u befasuan kur kuptuan se dikush kishte qenë aty.
I pari tha:
- Karriga ime nuk qëndron ashtu sikur se unë e kam lanë.
I dyti :
- Dikush paska ngrënë nga pjata ime, e i treti tha:
- Dikush ka pirë nga gota ime.
Duke folur mes veti, panë Borbardhën të shtrier në shtrat. Ajo ishte shum e bukur, menduan ata dhe nuk donin të ia prishin gjumin por vetëm qëndruan aty dhe shiqonin Borbardhën e bukur.Borbardha pasi u zgjua, iu tregoi shkurtabiqëve se për qfarë arsye ajo kishte ardhur aty.
Shkurtabiqët i than Borbardhës se ajo mund të rijë me ta por kur shkurtabiqët nuk jan në shtëpi Që mos të e lëshojë askend mbrenda në kasollë.
Në kështjellë mbretresha zemërkeqe vazhdoi të pyes pasqyrën magjike:
-Pasqyre, pasqyre në murrqë je, kush është më e bukura mbi këtë dhe?
E pasqyra iu përgjegjë:
-Mbretreshë, ti më e bukura je këtu por Borbardha që jeton në anën tjetër pylli, në kasollën e shkurtabiqëve, ajo dhe njëmijë herë më e bukur është!Në kështjellë mbretresha zemërkeqe vazhdoi të pyes pasqyrën magjike:
-Pasqyre, pasqyre në murrqë je, kush është më e bukura mbi këtë dhe?
E pasqyra iu përgjegjë:
-Mbretreshë, ti më e bukura je këtu por Borbardha që jeton në anën tjetër pylli, në kasollën e shkurtabiqëve, ajo dhe njëmijë herë më e bukur është!
Kur dëgjoi kët, mretresha veshi disa rrobe të vjetra e u bë të dukej sikur një plakë e keqe dhe u nis për në rrugë të gjejë Borbardhën.
Pas ak ajo gjeti kasollën e shtat shkurtabiqëve. E veshur sikur plakë ajo trokiti në e dritare, kur Borbardha u paraqit në dritare, plaka nxori mollën më të bukur nga shporta dhe i shtreu Borbardhës. Molla ishte aq tërheqëse sa që Borbardha nuk mundi të rrefuzoj e mos të e mer. Ajo kafshoi mollën mirpo molla kishte qenë e helmuar dhe Borbardha ra e vdekur në tokë.
Kur skurtabiqët erdhën në kasollë,gjetën Borbardhën të shtrirë në tokë. Ata menduan se ajo kishte fjetur dhe u munduan të e zgjonin mirpo ajo ishte vdekur. Ajo ishte shumë e bukur sa që iu dhimbsej shkurtabiqëve të vorrosin, por në vendë ndërtuan një sandek nga qelqi dhe e vendosën ate në pyllë që të mundë të vinë e të e vizitonin për ç´do ditë.
Shkuan shum ditë, javë e muaj. Borbardha dhe më tutje ishte shum e bukur.
Një ditë kaloi një princ aty pranë dhe pa Borbardhën. Ai qe habitur me bukurin e saj . Princi i luti shkutabiqët që t e lejojnë ate të e merë Borbardhën me veti në kështjellën e tijë. Shkurtabiqët pranuan dhe lejuan princin të mer Borbardhën me vete.
Shërbëtorët e princit morën sandekun mbi shpinë dhe u nisën në drejtim të k¨shtjellës së princit. Mirpo rrugës njeri nga shërbëtorët mori thua në një rrënjë të drurit dhe u rrëzua së bashku me sandekun, nga shkundja Borbardhës i ra kafshata e mollës nga fyti dhe ajo hapi sytë. Princi kur pa se Borbardha u zgjua u gëzua shumë dhe e mori ate me veti në kështjellë ku së shpejti ata u martuan me një darsëm madhështore.
Mretresha zemërkeqe kur kuptoi se Borbardha ishte gjallë u zemrua aq shumë sa që vdiq.
E Borbardja qe dhe mbeti më e bukura mbi dhe.
Kësulkuqja
Na ishte një herë një vajzë e vogël e cila e kishte emrin Kësulkuqe. Ajo ishte shum e sjellshme dhe e mirë sa që të gjithë e donin.
Atë e quanin kësulëkuqe sepse gjithmonë bante një kësuë të kuqe mbi kokë.
Një ditë itha nëna Kësulkuqës:
- Kësulkuqe, mere këtë shportë me ëmbëlsira dhe dërgoja gjyshës, do të i bëjë mirë asaj tani kur është e shtruar në shtratë e sëmurë. Nisu menjëherë dhe ke kujdes se mos humbesh në pyllë.
K ësulkuqja mori rrugën për në shtëpi të gjyshës e cila gjindej në pyll.
Rrugës takoi ujkun, por Kësulkuqja nuk dinte se ai ishte një bishë
e rrezikshme prandaj dhe nuk u frigoi por e përshëndeti ujkun.
Ujku e pyeti Kësulkuqën:
- Ku je nisur kaq heret në mëngjez?
- Jam duke shkuar tek gjyshja ime e cila është e sëmurë.
- Në anën tjetër të pyellit, pranë atyre ter lisave të gjatë.
Kur ujku kuptoi kët, mendonte ai në vete se Kësulkuqja do vijë mirë pasi ai ta ket ngrënë gjyshën. Që të jetë i sigurt se do mbrinë para saj tek shtëpia e gjyshes ai i tha Kësulkuqes:
- Shihe se ç´lule të bukura janë këtu, a nuk do i mbledhish disa për gjyshën?
E gjithashtu mund të pushosh pak e të dëgjosh këngën e bukur të zogjëve e njëkohsisht të zish pak hije nën dru tani kur ësht kaq ngrohët.
Kësulkuqja e dëgjoi ujkun dhe veproi ashtu si i tha ai.
Ujku vrapoi për në shtëpi të gjyshës dhe trokiti në derë.
- Kush është? Thiri gjyshja nga brenda.
- Është Kësulkuqja, u përgjek ujku duke u munduar të bëj zërin e Kësulkuqës.
- Unë jam e shtrirë në shtrat, por dera është e hapur e ti urno e hyrë mbrenda.
Ujku hyri mbrenda iu afrua ngadal shtratit të gjyshës dhe e gëlltiti gjyshën, pastaj veshi këmishën e natës së gjyshës, kapelën dhe syzat dhe u shtre në shtrat.
Kur Kësulkuqja erdhi tek shtëpia e gjyshës u befasua kur pa se dera ishte e hapur, ajo thiri gjyshën por askush nuk u përgjegj. Kësulkuqja hyri mbrenda dhe iu afrua shtratit. Aty ishte gjyshja. Por ishte diçka e çuditshme me gjyshën mendoi ajo.
- Gjyshe, gjyshe, pse i ke veshët kaq të mëdhenjë?!
- Që të dëgjojë më mirë! u përgjegj ujku me zë të gjyshës.
- Gjyshe, gjyshe, pse i ke sytë kaq të mëdhenjë?!
- Që të shohë ty më mirë! foli prap ujku.
- Gjyshe, gjyshe, pse e ke gojën kaq të madhe?!
- Që të gëlltijë më mirë! dhe sapo tha këte ujku u qua dhe e gëlltiti Kësëlkuqën.
Ujku ishte ngirë shum dhe vendosi të flejë. Ai bënte zë të lartë në gjumë, aq të lartë sa që u dëgjonte dhe jasht, aty pranë kalonte një gjyetarë dhe mendoi:
- Sa zë të çuditshëm bën gjyshja, të hyjë mbrenda dhe të shohë se si është me të.
Gjyetari hyri në shtëpi të gjyshës dhe pa ujkun të shtrirë në shtrat të gjyshës. Gjyetari kuptoi se ujku kishte gëlltitur gjyshën dhe mori një palë gërshër dhe preu barkun e ujkut kur aty pa jo vetëm gjyshën por dhe Kësulkuqën e cila tha:
- Oh sa shum u frigësova, sa terë që ishte aty mbrenda!
pastaj ata mbledhën disa gurë të mdhej e i futën në bark të ujkut e kur ujku u zgjua donte të pinte ujë. Ai shkoi pran lumit por kur u afrua aty gurët ia muarën anën kështu që ai ra në lum dhe u fundos.
Kësulkuqja premtoi se kur më nuk do të largohet nga rruga e as të bisedon me ata që nuk i njeh.
E p ë r h i t u r a
Na ishte një herë një vajzë e bukur e cila jetonte së bashku me babain e vet pasi që nëna i kishte vdekur. A jo shkonte për ç´do ditë tek vari i nënës dhe qante, dhe nuk kishte shokë tjerë pos zogjëve.
Një ditë u martua babai i saj me një grua e cila i kishte dy vajza. Ato asnjëra nuk e donin të përhiturën ashtu siq ato e quanin sepse ajo ishte më e bukur se ato. Ato ishin aq xheloze sa që e detyronin në punë të ndryshme, poashtu të veshë rrobe të vjetra.
Kur biente nata dhe vajza kishte përfunduar punët e ditës, ajo ulej pran hirit të zjarrit dhe qante, për këtë arsye dhe filluan të e quajn e Përhitura.
Një ditë u përhap lajmi se mbreti do bënte një fest ku gjitha vajzat e mbretëris do të ftoheshin. Puna ishte se princi donte të zgjedh një vajzë që të fejohej më të. Kur dy motrat morën vesh se si ishte puna u gëzuan shum dhe nuk mund të mendonin në asgjë tjetër pos se qfar fustani se do të veshin dhe se si do rregullonin flokët.
E Përhitura dhe ajo kishte dëshirë që të e takonte princin...
Më në fund dhe dita e madhe mbrini. Njerka dhe dy vajzat e saj morrën rrugën për në kështjellë të mbretit derisa e Pëhitura mbeti duke shiquar pas tyre. Kur më ato humbën nga pamja, e Përhitura filloi të qanë me zë. Një zanë që ishte pranë ndjeu ate dhe u bë e dukshme e tha:
- Ti dëshiron të shkosh në festë, apo jo?! Unë do të ndihmoj.
Po moj zanë por unë as fustan të veshi e as këpucë të mbathi, që të mund të shkoj tek princi...
- Shko në kopsht dhe këpute një kungull dhe më bjer mua! Shko në tavan dhe gjeji gjasht minak dhe nën guri zbuloi gjasht zhapinjë...
E përhitura pyeste vehten se ç´far don zana me ghith ato?! Sidoqoft ajo bëri mu ashtu siq i tha zana e cila me ndihmë të shkopit të saj magjik e shëndroi kungullin në karrocë të zbukuruar me ari, minakën i shëndroi në kuaj e nga zhapinjët bëri gjashtë shërbëtorë për të Përhiturën. E më në fund lëvizi shkopin magjik dhe veshi të përhiturën më një fustan të bukur punuar me ari e argjent e në këmbë i mbathi një palë këpucë të bukura nga qelqi.
- Ngutu tani i tha zana të së Përhiturës. Por të keshë kujdesë e të kthehesh para se të bie ora dymbëdhjetë. Pas orës së mesnatës ajo do të shëndrohej mu ashtu siq kishte qenë më parë, me rrobat të vjetra dhe këmbë zbathur. E përhitura i premtoi zanës se do kthehej para se ora të tregojë mesnatë.
Kur e Përhitura mbrini në festën e mbretit dhe u paraqit në hyrje, salla ku vallzohej u mbush me heshtje. Të gjithë qenë habitur me bukurin e së Përhiturës. Princi kur pa ate, u drejtua menjëherë në drejtim të saj dhe tërë mbrëmjen nuk u largua nga e Përhitura. Mirpo kur e Përhitura dëgjoi se ora filloi të shenjoj mesnatën iu kujtua se çka i kishte thën zana. Ajo iu përkul princit dhe me hapa të shpejtë iku nga aty.
Ditën e ardhme e përhitura ishte prap në festë dhe prap princi kaloi tërë mbrëmjen pran të së Përhiturës. Ditën e tretë e Përhitura ishte e habitur nga lumturia sa që nuk ndëgjoi orën e cila biente dymbdhjetë. Në qastet e fundit ajo u kthjell dhe kuptoi se duhet të ik nga aty. Ajo nuk mbrini të përshëndes princin ashtu siq duhej dhe ai nuk mbrini të ndalë të Përhiturën të qëndroj pranë tijë. Duke vrapuar një këpucë ra nga këmba e të së përhiturës dhe princi mori ate dhe afroi pranë zemrës.
Princi ishte dashuruar në të Përhiturën dhe kishte vendosur fellë të gjejë ate gjithsesi. Së shpejti u përhap lajmi se asaj cilës i përshtatet këpuca nga qelqi atë do e fejojë princi.
vajzat e njerkës u ngutën të provojnë këpucën edhe pse e dinin se ajo nuk ishte e tyre.
Kur u erdhi rradha të vajzat e njerkës së Përhiturës me grimasa të mëdha dhe mund donin të shtinin këmbën në këpucë, por ajo ishte e pamundur dhe asnerës nuk i përshtatej mu ashtu sikur nuk i përshtatej asnjë vajze tjetër në mretëri.
E Përhitura u afrua të mbathë këpucën dhe atë e bëri pa problem si dhe njëkohësisht nxori këpucën tjetër qelqi nga xhepi i përparsës dhe pasi mbathi ate ajo u shëndruan në bukurushen më të bukur në mbretëri.
Ditë më pasë u bë dasmë e madhe:
Princi dhe e Përhitura martoheshin